4 legale opties voor gratis afbeeldingen - Blog

Gepubliceerd op: woensdag 15 april 2015

Door: Marlieke van Velthoven

Op afbeeldingen, plaatjes en foto's die op internet te vinden zijn zit vaak auteursrecht. De maker van de afbeelding mag bepalen wat er met de afbeelding gebeurt en of deze door derden gebruikt mag worden. Wanneer een afbeelding zomaar wordt gebruikt, zonder toestemming te vragen aan de auteur, kan auteur hier een flinke vergoeding voor vragen. De kosten kunnen op deze manier hoog oplopen, terwijl men waarschijnlijk juist uit was op gratis content. Echter, worden er mede door social media, ontzettend veel plaatjes en foto's gebruikt en gedeeld, zonder dat hiervoor toestemming is verstrekt. Het is belangrijk om te weten wat wel en wat niet mag, om als webshop nooit in de problemen te komen, en toch mooie afbeeldingen aan te kunnen bieden. Daarom hier uitleg over het auteursrecht, en tips voor legaal gebruik van afbeeldingen.

Auteursrecht

Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk om te bepalen hoe, waar en wanneer zijn werk openbaar mag worden gemaakt of verveelvoudigd. Het auteursrecht valt onder de intellectuele eigendomsrechten. Intellectueel eigendom (IE) is een verzamelnaam voor de rechten die de rechthebbende heeft op het voortbrengsel van de menselijke geest. Het recht dus dat een maker heeft op het product, ontstaan uit zijn eigen creativiteit. Het auteursrecht verschilt per land, en dus is het belangrijk dat het auteursrecht van het land van de maker van een werk wordt aangehouden. Het auteursrecht vervalt in Nederland na 70 jaar na de eerste openbaring van het werk, of 70 jaar na de dood van de maker. Dan wordt het werk publiek domein. Werken die publiek domein zijn worden niet meer door het auteursrecht beschermd en mogen dus vrij gebruikt worden. 

Foto's en afbeeldingen kunnen door de maker als rechtenvrij worden aangemerkt. In dit geval vervallen dus de rechten die de auteur had op het werk, en mag het vrij gebruikt worden. 

Ook al deelt iedereen allerlei content op social media en lijkt het erop dat het internet een vrije plek is voor de hergebruik van afbeeldingen, toch moet je hier niet aan meedoen. Je webshop en weblog kunnen er allereerst slecht door in de publiciteit komen, en het kan dus hoge boetes opleveren. Er zijn opties voor het gebruik van gratis content die wel legaal zijn. Ik bespreek er hier vier. 

Opties voor gratis afbeeldingen:

  1. Toestemming vragen bij de maker
  2. Rechtenvrije foto's gebruiken
  3. Embedden van afbeeldingen
  4. Citeren van afbeeldingen
Afbeelding van Justitia die publiek domein is

Voorbeeld van een afbeelding welke publiek domein is. Op de website van het Rijksmuseum zijn alle kunstwerken die inmiddels publiek domein zijn geworden gratis te downloaden en te gebruiken.

 

1. Tips voor toestemming vragen

Wanneer je een foto of afbeelding wilt gebruiken in je eigen webshop is het meest eervolle natuurlijk om toestemming te vragen aan de maker. In veel gevallen zal de maker een vergoeding vragen voor het gebruiken van zijn afbeelding, maar er zijn ook genoeg makers die het prima vinden wanneer hun afbeeldingen gebruikt worden wanneer zij voldoende erkenning krijgen. Erkenning is in dit geval erg belangrijk, de maker heeft moeite gedaan voor de afbeelding en een bronvermelding is dus wel het minste. 

 

  • Niet doen bij commercieel gebruik, of wanneer je de foto wilt aanpassen
  • Noem website en doel van gebruik
  • Geef aan de maker goed te vermelden
  • Maak printscreen van de verleende toestemming  

 

2. Tips voor zoeken naar rechtenvrije afbeeldingen 

Er zijn online talloze afbeeldingen te vinden die als rechtenvrij zijn bestempeld. Deze afbeeldingen mogen zonder consequenties gebruikt worden in webshop en weblogs. Ideaal dus. Het is echter wel van belang dat je aan kunt tonen dat de afbeeldingen die je gebruikt ook inderdaad vrij mogen worden gebruikt. Zo kom je nooit onverwachts in de problemen doordat een afbeelding die rechtenvrij leek dit niet bleek te zijn. 

  • Bij Google afbeeldingen kun je bij zoekhulpmiddelen kiezen voor afbeeldingen "Gelabeld voor hergebruik, inclusief aanpassing". Dit zijn dus commercieel te gebruiken afbeeldingen. Let wel op dat Google het in sommige gevallen mis kan hebben. Check dus altijd de bron bij deze afbeeldingen. 
  • Ook bij Flickr kan gezocht worden op commercieel te gebruiken afbeeldingen. Ook hierbij geldt dat het verstandig is altijd te controleren of de afbeelding inderdaad vrij te gebruiken is.
  • Bij afbeeldingen met een Creative Commons licentie is precies aangegeven waar de afbeelding wel en niet voor gebruikt mag worden. 
  • Veel stockfoto websites hebben een kleine database aan gratis foto's. Maak wel altijd een kopie van het statement dat de stockfoto inderdaad gratis was, zodat je dit aan kunt tonen als er ooit naar gevraagd wordt. Twee voorbeelden van websites met gratis stockfoto's zijn Pexels en Pixabay. 

 

3. Tips voor embedden van afbeeldingen

Een handige manier om afbeeldingen of content van een andere website te gebruiken zonder ervoor te betalen, is door deze content te embedden. Met embedden, of insluiten, wordt de content van de oorspronkelijke website op een nieuwe website getoond, maar de content blijft wel op de server van de oorspronkelijke website staan. Bij embedden hoef je de afbeelding dus niet op te slaan en te uploaden. Met embedden wordt wel doorverwezen naar de oorspronkelijke website, maar een afbeelding mag wel getoond worden alsof deze op de nieuwe website hoort. De afbeelding hiernaast is een voorbeeld van een plaatje dat vanaf Pinterest in deze weblog is ingesloten. Bij embedden vanaf Pinterest wordt de bron van de afbeelding automatisch meegenomen. Dit is dus niet hetzelfde als een afbeelding van Pinterest gebruiken en naar Pinterest refereren als bron!

 

  • Embedden mag en kan alleen als de content al openbaar beschikbaar is.
  • Er mag geen nieuw publiek bereikt worden met het embedden. Dus als content beperkt beschikbaar is, mag deze niet voor iedereen beschikbaar worden gesteld door middel van embedden.
  • De content mag niet aangepast of op een andere manier gebruikt worden. Dus geen "stills" uit een filmpje gebruiken als afbeelding. Als het oorspronkelijk een filmpje is moet het ook als filmpje embed worden.  

 

4. Tips voor citeren van afbeeldingen

Naast embedden bestaat er ook nog de optie van het citeren van afbeeldingen.Citeren is een gedeelte van het werk van een ander aanhalen in een eigen werk, ten behoeve van verbetering van dat werk. Citeren gebeurt over het algemeen met tekst, maar ook afbeeldingen en foto's mogen geciteerd worden. Belangrijk hierbij is wel dat het iets moet toevoegen aan de context waarin het citaat geplaatst wordt. Een afbeelding citeren die puur ter versiering dient is dus niet de bedoeling; het moet iets bijdragen aan het werk. Ook moet de bron van een citaat expliciet en correct vermeld worden. Daarnaast is het niet de bedoeling dat lezers door het citaat het originele werk niet meer hoeven te lezen of te bekijken.

  • Vermeld de maker en bron van het werk op de juiste manier
  • Citeren mag alleen uit werk dat al publiekelijk beschikbaar is. Dat betekent niet dat het vrij beschikbaar moet zijn voor ieder publiek. Maar citeren uit ongepubliceerd werk mag dus niet.
  • Een citaat moet passen bij de context waarin deze geplaatst wordt. 
  • Citeer alleen dat wat nodig is ter aanvulling van de content; enkel citaten met een redelijke omvang.  

 
Bron afbeelding: Rao, A.(2013). How To Cite Social Media: MLA & APA formats. TeachBytes. Geraadpleegd op 15-4-2015 via https://teachbytes.files.wordpress.com/2013/04/guide.jpg
Terug naar het overzicht